Günümüz gelişen ve değişen ekonomik koşullar ve globalleşen dünya ile uluslararası ticaret artmış ve bu beraberinde ülkelerin kendi para birimlerinin yanında uluslararası değişim geçerliliğine tabi para birimlerinin de takip ve ticari kullanımını aktif kılmıştır.

Vergi Usul Kanunu’nun 215. Maddesinde döviz cinsinden fatura düzenlenmesi yer alır. Bu maddeye göre:

“Kayıt ve belgelerde Türk para birimi kullanılır. Belgeler, Türk parası karşılığı gösterilmek şartı ile, yabancı para birime göre de düzenlenebilir. Şu kadar ki yurt dışındaki müşteriler adına düzenlenen belgelerde Türk parası karşılığı gösterilme şartı aranmaz.”

Maddeye göre, yurtiçi ve yurtdışı şirketlere döviz cinsinden fatura hazırlanabilir yalnızca yurt içindeki şirketlere düzenlenen dövizli faturanın içerisinde Türk Lirası karşılığını gösterme zorunluluğu vardır.

Vergi mevzuatında genel kural kayıtların ve belgelerin Türkçe ve Türk Lirası cinsinden düzenlenmesidir. Bununla birlikte kanunda Türkçe ve Türk Lirası’nın  yanında diğer diller ve para birimlerinde de belge düzenlenmesine ve kayıtlamaya izin verilmiştir. Buna ilişkin maddede “Bu kanuna göre tutulacak defter ve kayıtların Türkçe tutulması zorunludur. Ancak Türkçe kayıtlar bulunmak kaydı ile defterde başka dilden kayıt da yapılabilir. Bu kayıtlar vergi matrahını değiştiremeyecek şekilde tasdik ettirilecek diğer defterlere de yapılabilir.” Denmiştir.

Döviz Cinsinden Düzenlenmiş Faturalarda Değerleme

Döviz cinsinden hazırlanmış faturalarda, cari hesap bakiyelerinin, geçici vergi dönemlerinde kur değerlemesi yapılması gereklidir. Kur değerlemesi içinse baz alınacak kur Merkez Bankası tarafınca açıklanmış döviz alış kurudur.

Düzenlenmiş dövizli faturalarda cari hesap alacakları yurtiçi ve yurtdışı müşterilerden, geçici vergi dönemlerinde ve hesap döneminin sonunda kur değerlemesinin yapılması gereklidir.

Yapılacak değerleme sonucunda kur farkı oluşur ise kur farkı için fatura düzenlenip düzenlenmeyeceği, düzenlenecek faturada KDV hesaplanıp hesaplanmayacağı kayıtların doğru yapılması için önemlidir.

Teslim veya hizmetin yapıldığı tarihle bedelin tahsil edildiği tarihin arasında oluşan kur farkı için satıcı tarafından fatura düzenlemek ve faturada gösterilen kur farkında teslim ya da hizmetin yapıldığı tarihe bu işlemlerde geçerli olan oran uygulanarak KDV hesaplanır, bu husus gereklidir.  Yıl sonu ve geçici vergi dönemlerinde, hesap dönemi sonunda yapılan kur değerlemesi sonucunda ortaya çıkar kur farkları içinse fatura düzenlemesi ve KDV hesaplanması gerekmez.

Yurtiçi Faturalarda TL Karşılığı Bulunmaması Durumu

Döviz ile hazırlanan yurt içi faturalarda Türk para birimi karşılığının bulunmaması ise usule ve şekle ilişkin bir usulsüzlüktür. Bu hususta Vergi Usul Kanunu uyarınca ikinci derece usulsüzlük cezası kesilmesi gerekliliği doğar.  Böyle bir durum ile karşılaşmamak için Türk lirası karşılığının belirtilmesi gereklidir.